लोसर, म्हणजे तिबेटी नववर्ष, तिबेटी समाजासाठी एक महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक सण आहे, जो नव्या चांद्रवर्षाचे स्वागत करतो. बौद्ध धर्मपूर्व परंपरांशी जोडलेल्या लोसरचा उगम प्राचीन काळात झाला असून, कालांतराने त्यात तिबेटी बोन परंपरा आणि बौद्ध धर्माच्या चालीरितींचा समावेश झाला आहे. साधारणपणे जानेवारीच्या शेवटी ते मार्चच्या सुरुवातीपर्यंत साजरा केला जाणारा हा सण नव्या आशा, नवी सुरुवात, आणि समुदाय बांधिलकीचे प्रतीक मानला जातो[१].
लोसरच्या काळात घरांची स्वच्छता, सामुदायिक जमाव, आणि पारंपरिक खाद्यपदार्थांची तयारी हे प्रमुख घटक असतात, ज्यातून तिबेटी लोकांचे कृषी आणि आध्यात्मिक वारसाचे दर्शन घडते[२][३]. लोसरचा उगम बौद्धपूर्व काळातील हिवाळी विषुव दिनाशी जोडला जातो, ज्यावेळी स्थानिक देवतांना अर्पण करण्याची परंपरा होती[५]. तिबेटचा नववा राजा पुडे गुंग्याल याच्या काळात बौद्ध धर्माच्या आगमनासोबत लोसर सणाचे महत्त्व वाढले[७][८].
आधुनिक काळात लोसर केवळ नववर्ष साजरे करण्यापुरता मर्यादित न राहता, एकत्र येऊन सामाजिक संबंध दृढ करण्याचा आणि कृतज्ञतेची भावना वाढविण्याचा प्रसंग मानला जातो[९][१०]. या उत्सवात तामू लोसर (नेपाळमधील गुरूंग समुदाय) आणि ग्याल्पो लोसर यांसारखे प्रादेशिक साजरेकरण आढळते, ज्यात पारंपरिक नृत्य, संगीत, आणि सामूहिक भोजनांचा समावेश असतो. हे सण सांस्कृतिक वारसा जपण्यासाठी आणि पिढ्यांमधील सहभाग वाढवण्यासाठी महत्वाचे मानले जातात[११][१२].
जागतिक स्तरावर लोसरचा प्रचार-प्रसार होत असताना, त्याच्या व्यापारीकरणाबद्दल चिंता व्यक्त होत आहे. त्यामुळे लोसरची पारंपरिक आणि आध्यात्मिक शुद्धता राखण्यासाठी सांस्कृतिक संस्थांनी प्रयत्न सुरू केले आहेत[१३][१४].
आधुनिक काळात, लोसरने आधुनिक साजरेकरणाशी जुळवून घेतले असले तरी त्याच्या मूळ परंपरा जपल्या आहेत. सणाच्या वेळी सांस्कृतिक कार्यक्रम, शैक्षणिक उपक्रम आणि समाजसेवा प्रकल्पांचा समावेश असतो. यामुळे तिबेटी संस्कृतीची लवचिकता आणि लोसरच्या मुख्य परंपरांचे महत्त्व अधोरेखित होते, ज्यातून नव्या सुरुवातीची भावना, आत्मचिंतन, आणि विविध समुदायांतील एकतेचे प्रतीक म्हणून लोसरचे स्थान टिकून राहिले आहे[१५][१६].
इतिहास
लोसर, म्हणजेच तिबेटी नववर्ष, याचे उगम बौद्धपूर्व काळात झालेले आहेत आणि हे तिबेटी बोन धर्माशी घट्ट जोडलेले आहे. सुरुवातीला हा सण हिवाळी विषुव दिनाच्या काळात साजरा केला जात असे, ज्यामध्ये स्थानिक आत्म्यांना आणि देवतांना प्रसन्न करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर धूप अर्पण केले जात असे[१][२].
असे मानले जाते की, लोसर सणाची सुरुवात तिबेटचा नववा राजा पुडे गुंग्याल यांच्या कारकीर्दीत झाली, ज्यामुळे बौद्ध धर्माच्या आगमनासह तिबेटी सांस्कृतिक प्रथा एक महत्त्वपूर्ण बदलाच्या टप्प्यावर पोहचल्या[३][४]. लोसरच्या विकासाचा संबंध कृषी परंपरांशीही आहे, कारण हा सण लोहखा यारला शांपो प्रदेशात अॅप्रिकॉट फुलांच्या बहराशी जुळून येतो, ज्यामुळे याची सुरुवातीची ओळख शेतकऱ्यांच्या सणासारखी होती. याच काळात पीक उत्पादन आणि सिंचन तंत्र, लोह शुद्धीकरण, आणि पूल बांधणी या महत्त्वाच्या कृषी तंत्रांची ओळख झाली होती[४][५].
शतकानुशतके या प्रारंभिक विधींनी बौद्ध घटकांसह विकसित होत आधुनिक लोसरचा सण बनला. ऐतिहासिकदृष्ट्या, लोसर हा सण कुटुंबांना एकत्र आणणारा असे, ज्याद्वारे कापणी हंगामाची समाप्ती साजरी केली जाई आणि नव्या वर्षासाठी नवचैतन्य आणि आशेचा संदेश देण्यात येई[६]. १०२७ इ. स. मध्ये तिबेटी चांद्र कॅलेंडरची प्रणाली अधिकृतपणे स्वीकारली गेली, ज्यात पहिल्या महिन्याचा पहिला दिवस नववर्ष साजरा करण्यासाठी निश्चित करण्यात आला[४].
लोसरपूर्व दिवस, ज्याला “गुटोर” म्हटले जाते, हा दिवस वाईट शक्तींचा नाश करण्यासाठी विविध विधींना समर्पित असतो, ज्यामुळे नववर्षासाठी सकारात्मक वातावरण तयार होते[२]. आधुनिक काळात लोसर सणात घरांची स्वच्छता, नव्या पाण्याचे स्वागत करण्यासाठी पहाटे पाणी आणणे, आणि समृद्धी आणि शुभेच्छांचे प्रतीक म्हणून खास बटरच्या शिल्पांची तयारी करणे यांसारख्या परंपरा समाविष्ट आहेत[७][६].
समकालीन प्रभाव असूनही, लोसर हा सण तिबेटी संस्कृतीचा एक गहन सांस्कृतिक आणि आध्यात्मिक प्रसंग म्हणून टिकून आहे, जो तिबेटी परंपरांचा टिकाऊपणा आणि लवचिकता अधोरेखित करतो[८][९].
सांस्कृतिक प्रथा
तामू लोसर सण
तामू लोसर हा नेपाळच्या सांस्कृतिक वैविध्याचे प्रतीक मानला जातो, विशेषतः गुरूंग समुदायाच्या सांस्कृतिक वारशाचा सन्मान करणारा हा सण आहे. या उत्सवात विविध सांस्कृतिक उपक्रमांचे आयोजन, नियोजन आणि आनंद घेण्यासाठी सर्व वयोगटांतील लोकांचा सहभाग असतो. गुरूंग परंपरांच्या दस्तऐवजीकरण व संशोधनाच्या माध्यमातून, या सणात स्थानिक आणि पर्यटकांमध्ये सांस्कृतिक वारसा जपण्याचा आणि पसरवण्याचा महत्त्वपूर्ण योगदान दिले जाते[१०]. यानिमित्ताने पारंपरिक हस्तकला आणि कौशल्ये पुन्हा जिवंत होतात, ज्यामुळे स्थानिक रोजगाराला प्रोत्साहन मिळते आणि समाजाचा विकास साधला जातो[१०].
ग्याल्पो लोसर उत्सव
ग्याल्पो लोसर उत्सव तिबेटी प्रवासी समुदायासाठी सांस्कृतिक अभिव्यक्तीचे महत्त्वाचे साधन आहे. नेपाळमधील तिबेटी समुदाय आपल्या रंगीबेरंगी मुखवट्यांचे नृत्य, पारंपरिक संगीत सादरीकरण आणि विनोदी नाटके सादर करतो, ज्यातून त्यांचा सांस्कृतिक वारसा जपला जातो. यातील “चॅम” नृत्य हा एक खास आकर्षण असतो, ज्यामध्ये प्रशिक्षित साधू तांत्रिक बौद्ध व्यक्तींचा वेश धारण करून रहस्यमय नृत्य करतात, ज्यातून प्राचीन सांस्कृतिक वारसा जपला जातो[११].
धार्मिक विधी आणि पूजा
लोसरचे सार धार्मिक विधींसोबत घट्टपणे जोडलेले आहे, ज्यात विस्तृत प्रतीके आणि विधी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. समुदायातील लोक बटर दिवे प्रज्वलित करतात आणि देवी-देवतांच्या सन्मानार्थ रंगीबेरंगी वेदिका सजवतात, ज्यात बटर आणि पिठाच्या शिल्पांचा समावेश असतो. या काळातील सामूहिक जमावातून एकतेची भावना वाढते, ज्यातून कुटुंब आणि मित्रांसोबत प्रेम आणि आदरभाव अधोरेखित केला जातो, जो या सणाच्या मूल्यांना पूरक आहे[१२][१३].
पारंपरिक खाद्यपदार्थ आणि सामुदायिक जमाव
लोसरमधील अन्नाचा विशेष महत्त्व आहे. खापसे (तळलेले पारंपरिक कुकीज) हे स्वादिष्ट पदार्थ असून, देवतांच्या वेदीसाठीही त्यांचा उपयोग होतो. कुटुंबातील लोक विशेष पारंपरिक भोजन तयार करतात, एकत्रित भोजनाचा आनंद घेतात आणि भेटवस्तूंची देवाणघेवाण करतात, ज्यातून एकतेची भावना वृद्धिंगत होते[१२][१३]. उत्सवाच्या वातावरणात लोक पारंपरिक पोशाख घालतात, बोनफायरभोवती सण साजरा करतात, आणि सांस्कृतिक अभिमानाचे प्रतीक म्हणून सामुदायिक भाव वाढवतात[११].
नववर्षाच्या तयारी
लोसरच्या अगोदरची वेळ व्यापक तयारीसाठी असते, ज्यात शुद्धीकरण विधी करून नकारात्मक कर्म दूर केले जाते. या काळात समुदायाचा एकत्रित सहभाग महत्त्वाचा ठरतो, कारण कुटुंबे एकत्र येऊन सणाची तयारी करतात, ज्यातून लोसरचा सांस्कृतिक ओळख आणि सामाजिक संबंध वाढवण्यातील महत्त्व अधोरेखित होते[१३].
कॅलेंडर
लोसर, तिबेटी नववर्ष, हा पारंपरिक तिबेटी कॅलेंडरवर आधारित आहे, जो चांद्र-सौर प्रणालीवर आधारित आहे. या कॅलेंडरमध्ये बारा चांद्र महिने असतात, ज्यात प्रत्येक महिना साधारणतः ३० दिवसांचा असतो. तथापि, काही महिन्यांमध्ये दोन वेळा ५व्या दिवशी येणे किंवा संपूर्ण महिन्याची पुनरावृत्ती होणे यासारखे बदल होऊ शकतात, ज्यामुळे लोसर आणि इतर बौद्ध सणांच्या तारखा हलत्या असतात[१][१४].
लोसरची सुरुवात पारंपरिकपणे पहिल्या चांद्र महिन्याच्या पहिल्या ते तिसऱ्या दिवशी होते, जे तिबेटी कॅलेंडरनुसार निश्चित केले जाते. साधारणतः, हिवाळी विषुवानंतर दुसऱ्या अमावस्येला लोसर साजरा केला जातो, परंतु काही वेळा अधिक महिन्याच्या हस्तक्षेपामुळे तिसऱ्या अमावस्येला देखील होऊ शकतो[१५][१४].
२०१४ मध्ये, उदाहरणार्थ, सोनम लोसरचा उत्सव ग्रेगोरियन कॅलेंडरनुसार ३१ जानेवारीला साजरा करण्यात आला, जो तामांग नववर्षाचा २८४८वा वर्ष ठरला[१५].
तिबेटी कॅलेंडर ६०-वर्षांच्या चक्रावर कार्य करतो, ज्याला रबजुंग (Wylie: rab byung) असे म्हणतात, याची सुरुवात १०२७ इ. स. मध्ये झाली आणि सध्या ते १७व्या चक्रात आहे. या प्रणालीमध्ये बाराचे लो (वर्ष चिन्ह) आहेत, ज्यात विविध प्राणी वर्षांचे प्रतिनिधित्व करतात आणि त्यांचा सांस्कृतिक, धार्मिक आणि ऐतिहासिक महत्त्व आहे[१][१६][७].
नववर्ष जवळ येत असताना, समुदाय विविध तयारी विधींमध्ये गुंतलेले असतात, ज्यात शुद्धीकरण विधींचा समावेश असतो. लोसरच्या उत्सवाला साधारणतः काही आठवडे आधीपासून सुरुवात होते, जसे की “कोंगपो नववर्ष”सारख्या प्रादेशिक सणांपासून, आणि हळूहळू लोसरच्या मुख्य सणापर्यंत पोहोचते, ज्यात कुटुंब एकत्र येणे, अर्पण विधी आणि सामुदायिक आनंद साजरा करणे यांचा समावेश असतो[७][१७][१८].
प्रतीकात्मकता
प्रार्थना ध्वज
लोसर सणाचा एक महत्त्वपूर्ण भाग म्हणजे प्रार्थना ध्वज उभारणे, ज्याला तिबेटी भाषेत “लुंगता” म्हणतात. लोसरच्या शेवटच्या दिवशी हे ध्वज उभारले जातात. विविध रंगांचे हे आयताकार ध्वज प्रार्थना आणि मंत्रांनी सुशोभित असतात, आणि असे मानले जाते की हे ध्वज आशीर्वाद आणि शुभेच्छा जगभर पसरवतात. ध्वज उभारणीच्या विधीमध्ये समुदायातील सदस्य एकत्र येतात आणि आपल्या देवता आणि स्थानिक संरक्षक आत्म्यांचा सन्मान करण्यासाठी विशेष पूजा करतात. यामध्ये हातात पिठ घेऊन “ल्हा सो लो, की की सो सो ल्हाग्याल तो” (देवतांचा विजय असो) असे म्हणत आकाशात पिठ फेकले जाते. हे ध्वज नव्या वर्षासाठी आशा आणि सकारात्मकतेचे प्रतीक असण्याबरोबरच नकारात्मक ऊर्जांपासून संरक्षण देणारे मानले जातात[१९].
आठ शुभ चिन्हे (ताशी दार्ग्ये)
आठ शुभ चिन्हे, ज्यांना ताशी दार्ग्ये असे म्हणतात, तिबेटी बौद्ध धर्मात अत्यंत महत्त्वाची धार्मिक प्रतीके मानली जातात, विशेषतः लोसार सणाच्या साजरेकरणाशी त्यांचा घनिष्ठ संबंध आहे. लोसारच्या काळात ही शुभ चिन्हे घरे आणि मठांमध्ये प्रमुखता दाखवली जातात आणि विविध धार्मिक विधींमध्ये वापरली जातात. या चिन्हांना सौख्य, समृद्धी आणि संकटांपासून संरक्षण मिळवून देणारी मानले जाते, जे नववर्षाच्या सुरुवातीस विशेषतः महत्त्वाचे मानले जाते.
- छत्र – हानी आणि आजारांपासून संरक्षण.
- सोन्याची मासळी – सौभाग्य, उर्वरता आणि समृद्धीचे प्रतीक.
- खजिन्याचा कलश – आध्यात्मिक आणि भौतिक समृद्धीचे प्रतीक.
- कमळाचे फूल – शुद्धता, ज्ञानप्राप्ती आणि आध्यात्मिक पुनर्जन्माचे प्रतीक.
- शंख – बुद्धांच्या शिकवणींना जागृत करण्याचा आह्वान.
- अनंत गाठ – सर्व गोष्टींच्या परस्पर संबंधाचे प्रतीक
- विजय ध्वज – अज्ञानावर बुद्धांच्या शिकवणींचा विजय
- धर्मचक्र – बुद्धांच्या शिकवणी आणि ज्ञानप्राप्तीचा मार्ग दर्शवणारे.[१९][७].
लोसार सणात या शुभ चिन्हांचा वापर फेस्टिव्ह डेकोरेशनमध्ये केला जातो, ज्यामध्ये ध्वज आणि बॅनर्स यांचा समावेश असतो. हे ध्वज आणि बॅनर्स घरे आणि मठांच्या बाहेर लटकवले जातात, ज्यातून आशीर्वाद आणि शुभेच्छा मिळाव्यात अशी अपेक्षा असते. जीवनचक्र (भवचक्र) देखील लटकवले जाते, जे जन्म, मरण आणि पुनर्जन्माच्या चक्राचे प्रतीक आहे. तवांग मठात आणि घरगुती देव्हाऱ्यात प्रार्थना अर्पण करून या शुभ चिन्हांना वंदन केले जाते.
विधी आणि पूजा
लोसरच्या तिसऱ्या दिवशी कुटुंबातील सदस्य छतावर जाऊन जुन्या प्रार्थना ध्वजांचे नवे ध्वजांमध्ये पुनर्रचना करतात. सायप्रस झाडांच्या फांद्या जाळणे आणि “त्साम्पा” (तिबेटी पिठ) उधळणे हे विधी देखील केले जातात, ज्यातून स्वर्गाला प्रार्थना आणि शुभेच्छा पोहोचवण्याची भावना व्यक्त होते. तसेच घराच्या दरवाजांवर आणि खिडक्यांवर नवे पडदे लावले जातात, ज्याला “शांबु” म्हणतात, जे नूतनीकरण आणि समृद्धीच्या आशेचे प्रतीक आहे[७].
खाद्य परंपरा
लोसरचा उत्सव विविध पारंपरिक तिबेटी पदार्थांनी समृद्ध असतो, ज्यात भाजलेले कोकरू, कोकराच्या डोक्याचे उकडलेले मांस, आणि जौची दारू यांचा समावेश असतो. हे पदार्थ केवळ सणाचा आनंदच नाही तर तिबेटी संस्कृतीतील कृषिवंश आणि आध्यात्मिक महत्त्वही प्रतिबिंबित करतात, ज्यात संपन्नता आणि वाटण्याची भावना महत्त्वाची मानली जाते[७][३].
वाळूचे मंडल आणि मठीय नृत्य
लोसरमध्ये एक विशेष आध्यात्मिक स्तर जोडला जातो तो म्हणजे वाळूच्या मंडलाची निर्मिती, जी अनित्यता आणि बौद्ध तत्त्वज्ञानाचे प्रतीक मानली जाते. रंगीत वाळूने तयार केलेली ही जटिल रचना विश्वाचे प्रतिक मानली जाते. या सणात साधूंनी केलेले नृत्य बौद्ध कथांचा सजीव अनुभव देतात, ज्यामुळे या उत्सवाचे आध्यात्मिक महत्त्व अधिक गहिरे होते[३].
या विविध प्रतीकांमुळे आणि प्रथांमुळे लोसर केवळ नववर्ष साजरे करण्याचा सण न राहता एक गहन आध्यात्मिक प्रवास बनतो, ज्यात तिबेटी समाजातील नूतनीकरण, समृद्धी, आणि आध्यात्मिक प्रगतीच्या आकांक्षांचे प्रतिबिंब दिसते.
आधुनिक साजरेकरण
लोसर, म्हणजेच तिबेटी नववर्ष, आता जागतिक स्तरावर साजरा केला जातो, ज्यात सणाच्या पारंपरिक महत्त्वाला जपतानाच आधुनिक संदर्भांशीही त्याला जुळवले गेले आहे. विविध ठिकाणी लोक या सणाच्या निमित्ताने एकत्र येऊन आपला सांस्कृतिक वारसा सन्मानाने साजरा करतात आणि समाजातील बंध दृढ करतात[१३][१८].
कुटुंब आणि सामुदायिक जमाव
आधुनिक लोसर सणात कुटुंब आणि सामुदायिक जमावांना विशेष महत्त्व आहे. नववर्षाच्या स्वागतासाठी कुटुंबे घरांची स्वच्छता करून जुन्या नकारात्मकतेचे निर्मूलन करण्याच्या विधीत सहभागी होतात, ज्यातून नव्या सुरुवातीचे प्रतीक व्यक्त होते[८][१७]. नववर्षाच्या दिवशी कुटुंबातील सदस्य लवकर उठून नवीन कपडे परिधान करतात आणि खास खाद्यपदार्थ, जसे की खापसे केक आणि चांग, तयार करण्याच्या विविध धार्मिक विधींमध्ये भाग घेतात[१३][१८]. या समारंभात एकत्र भोजन, भेटवस्तूंची देवाणघेवाण, आणि पारंपरिक “तोरमा” अर्पण करणे या गोष्टींचा समावेश असतो, ज्यातून ऐक्य आणि प्रेमाची भावना वृद्धिंगत होते[१२][२०].
सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि उपक्रम
आधुनिक लोसर साजरेकरणात विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम आणि उपक्रम भरवले जातात, ज्यामध्ये तिबेटी परंपरांचा समावेश असतो. विशेषतः काठमांडू सारख्या शहरी केंद्रांत तामांग समुदाय आणि इतर तिबेटी समुदाय पारंपरिक संगीत आणि नृत्य सादरीकरणांसह, जसे की चॅम नृत्य आणि तिबेटी ऑपेरा, खाद्य महोत्सव, आणि स्पर्धांचे आयोजन करतात[२१][३]. या कार्यक्रमांद्वारे केवळ परंपरा साजरी केली जात नाहीत, तर युवा पिढीला सांस्कृतिक शिक्षण कार्यक्रम आणि कार्यशाळांमध्ये सामील होण्यासाठी व्यासपीठ देखील मिळते[१०][१२].
परंपरांचा जतन आणि आधुनिकता
लोसरचे मूळ मूल्य टिकवून ठेवत त्यात आधुनिक काळाशी सुसंगत बदल देखील केले जात आहेत. सांस्कृतिक आदानप्रदान कार्यक्रम, कला आणि संगीत स्पर्धा, आणि समाजसेवा उपक्रम अधिकाधिक प्रमाणात साजरे होतात, ज्यामधून सण साजरा करण्याबरोबरच समकालीन सामाजिक मुद्द्यांवरही लक्ष केंद्रित केले जाते[१०][२०]. या उपक्रमांमुळे सृजनशीलता आणि आत्मअभिव्यक्तीस प्रोत्साहन मिळते, ज्यामुळे सणाचे सांस्कृतिक वैविध्य जपले जाते आणि आधुनिक समाजात त्याचे महत्त्व टिकून राहते[११].
इतर संदर्भ
लोसर सण, जो तिबेटी नववर्ष दर्शवतो, याचे दस्तऐवजीकरण विविध शैक्षणिक ग्रंथांमध्ये आणि सांस्कृतिक लेखांमध्ये करण्यात आले आहे. तेनझिन वांग्याल रिनपोचे यांनी त्यांच्या “हीलिंग विथ फॉर्म, एनर्जी, अँड लाइट” या पुस्तकात लोसरशी संबंधित उपचार पद्धतींचे महत्त्व उलगडले आहे[२२]. तसेच, कुंजांग चोडेन यांनी “भूतान: ट्रेडिशन्स अँड चेंजेस” या ग्रंथातील लेखात लोसरच्या परंपरेत अन्नाची भूमिका स्पष्ट केली आहे[२३].
लोसरच्या महत्त्वावर भर देण्यात आला आहे, विशेषतः २००८ च्या स्मिथसोनियन फोकलाइफ फेस्टिव्हलमध्ये प्रेस्टन स्कॉट यांनी सणाच्या व्यापक सांस्कृतिक प्रथांवर केलेल्या निरीक्षणांमध्ये याचे वर्णन आढळते[४]. विविध पर्यटन स्रोत आणि भूतानच्या परंपरांचे संवर्धन करणाऱ्या सांस्कृतिक संस्थांनीही लोसरच्या महत्त्वाला अधोरेखित केले आहे[२३][४].
गुरूंग समुदायाच्या मौखिक परंपरा लोसरच्या कथा सांगण्यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात, ज्याचा अभ्यास बर्नार्ड पेंगनेडे यांच्या “द गुरूंग्स” या प्रभावी ग्रंथात सखोलपणे करण्यात आला आहे. सारा हॅरिसन आणि अॅलन मॅकफार्लेन यांनी या ग्रंथाचा इंग्रजी अनुवाद केला, ज्यामध्ये लोसर आणि इतर सांस्कृतिक प्रथांचे ऐतिहासिक संदर्भ दिले आहेत[८].
शेवटी, तिबेट फाउंडेशनच्या प्रकाशनासारख्या वर्तमानपत्रांमध्ये लोसरशी संबंधित विविध परंपरांचा समकालीन आढावा घेतला गेला आहे, ज्यातून सणाच्या विविध प्रथांचे चित्रण केले जाते[२४].
पुढील वाचनासाठी शिफारसी
लोसर आणि तिबेटी संस्कृतीबद्दल अधिक जाणून घेण्यासाठी, काही शिफारस केलेली पुस्तके लोसर सणाशी संबंधित परंपरा आणि साजरेकरणाचे सखोल आकलन देतात. “Losar: The Tibetan New Year” हे किरण आत्मा आणि जय कृष्ण पोनप्पन यांचे पुस्तक, लोसरशी संबंधित विधी आणि प्रथा उलगडते[४]. तसेच, “Losar Tashi Delek: Tibetan New Year” या ल्हक्पा गुरूंग यांच्या पुस्तकात सणाच्या उत्सवांची आणि सांस्कृतिक महत्त्वाची ओळख करून दिली आहे[४].
लोसरचा कॅलेंडरदृष्ट्या अभ्यास करणाऱ्या वाचकांसाठी, “The Tibetan Calendar New Year” हे ली सॉन्ग यांचे पुस्तक माहितीपूर्ण ठरू शकते, ज्यात लोसरच्या कॅलेंडर प्रणालीबद्दल सखोल वर्णन आहे[४]. “A Hundred Customs and Traditions of Tibetan People” हे सागॉन्ग वांग्दू आणि तेनझिन त्सेपाक यांचे पुस्तक तिबेटी समाजातील विविध सांस्कृतिक प्रथांचे आणि त्यातील लोसरशी संबंधित प्रथांचे संक्षिप्त वर्णन देते[४].
खाद्यप्रेमींनी “Taste Tibet: Family Recipes from the Himalayas” हे जुली क्लेमन आणि येशी जाम्पा यांचे पुस्तक नक्कीच पाहावे, ज्यात लोसरमध्ये तयार होणारे विविध पारंपरिक पदार्थांचे पदार्थ दिले आहेत[४]. आणि तिबेटी संस्कृतीतील आध्यात्मिक घटकांमध्ये रस असणाऱ्यांसाठी, “Magic and Mystery in Tibet” हे अलेक्झांड्रा डेव्हिड-नील आणि ए. दार्सोंवल यांचे पुस्तक लोसरच्या आध्यात्मिक श्रद्धा आणि परंपरांवर प्रकाश टाकते[४].
संदर्भ सूची
- Losar – Tibetan Buddhist Encyclopedia
- Losar: The Tibetan New Year and Its Celebrations
- The Cultural Tapestry of Losar: The Tibetan New Year Explained
- LOSAR (TIBETAN NEW YEAR): HISTORY, CELEBRATIONS AND FOOD
- Losar History – Historical Background Of Tibetan New Year, Losar Origin
- Losar: The Vibrant Celebration of Tibetan New Year – Chinaler
- Celebrate Losar: History and Traditions of Tibetan New Year
- Losar Festival Nepal : Tamu, Sherpa, Tibetan, Gyalpo, Sonam
- Lunar New Year in Nepal | Losar Festival | Inside Himalayas Nepal
- The Tamu Losar Festival: A Cultural Celebration In Nepal – Trek Me Nepal
- Gyalpo Losar – Nepal Desk
- Tibetan Butter Lamp Festival: Lighting Lamps for Spiritual Illumination …
- Tashi Delek! Happy LOSAR Tibetan Lunar New Year Year of the Dragon
- Losar – Wikipedia
- Sonam Losar 2022: Significance And Importance In Tamang Community
- Losar – a Festival of Nepalese Hiland – Step on Himalaya
- Gyalpo Losar: Sherpa New Year Celebration Infuses Nepal with Joy
- The “Four Rs” of the Lunar Year End in Buddhism
- Celebrating New Beginnings with Losar – The Tibetan New Year
- Losar Festival in Nepal – Altitude Himalaya
- Sonam Lhosar
- Losar – Encyclopedia of Buddhism
- Losar: Community Building and the Bhutanese New Year
- Losar – Rigpa Wiki